HUKUK SOSYOLOJİSİ NOT 2

• Hukuk Sosyolojisinin Kısa Tarihi
• Hukuk sosyolojisi disiplinler arası bir alan olduğundan tarihi de iki farklı yönden incelenir.Sosyolojiden hukuka bakabilirsiniz yada hukuktan sosyolojiye bakabilirsiniz.
• Sosyolojiden Hukuka Hukuk Sosyolojisinin Kısa Tarihi
• Bu başlık altında sosyolojinin kurucularının hukuka bakışı incelenecektir.
• Spencer’in Hukuk Sosyolojisi
• Sosyoloji bilimlerin popüler olduğu dünyada doğar.Bu çağ Aydınlanma Çağıdır.Bu çağda fizik çok saygın bir bilim haline geliyor.Fizik önceden niteldi.Yani nesnelere niyet atfediliyordu.
• Örneğin Yer Çekimi için ağır cisimler yeri arzuluyor deniyordu.Eskiden nesnelerin isteği olduğu düşünülüyordu.
• Atmosfer basıncını ise şöyle tanımlarlardı ; Her türlü sıvıda boşluk korkusu var bu yüzden akmıyor diye atmosfer basıncını açıklıyorlardı.
• Yani eskiden nesnelere kişilik atfediliyordu.Aydınlanma Çağı ile Fizik nicel hale geldi.
• Bilim saygınlığı artınca sosyoloji de bilim olmak istedi.O zamanlar en popüler bilim olan doğa bilimleri(biyoloji , fizik , kimya) dan etkilendi.Bu sebeple, sosyoloji doğa bilimlerinden bir şeyler alıp uyguladı.
• Sensimo sosyoloji için ‘sosyal fizik’ der.Sosyoloji demez.
• Spencer ise biyolojiden yararlandı.Darwinden etkilendi.Sosyolojiyi evrimsel olarak anlatmak istedi
• Spencer evrim teorisinin 2 temelini topluma uygulamıştır.
• 1)Doğal Seçilim (Natural Selection):Doğal seçilim en yüksek uyum kabiliyeti olanın hayatta kalmasıdır.Örnek vericek olursak dinozorların yok olması diyebiliriz.Dinozorlar çok güçlü olmasına rağmen yok oldular.Dinozorlar çok yemek yiyordu ve dünyada yiyecek kalmayınca yok oldular.Böcekler ise çok küçük ve güçsüz olmasına rağmen yok olmadılar çünkü uyum sağlayabildiler.
• 2)Toplumsal Evrimin Varlığı Evrimsel Düşüncü
• Bu düşünce şekli ilerlemeci tarih anlayışını kabul eder.Buna göre tüm doğa sürekli daha mükemmele evrilir.(Hoca bu görüşe katılmıyor bunun anlamı eski toplumlar bizden daha geriydi.Ama hoca eskiden bazı devrimlerin bizden daha medeni uygulması olduğunu düşünüyor)
• Bu iki ilkeyi topluma uygular.Spencer’a göre toplumlar statüye dayanan ve hierarşik olandan eşitlikçi ve sözleşmeci topluma yönelir.
• Basitten karmaşığa doğru gidiyor.(Eski toplumlar basitti)
• Savaştan barışçılığa doğru gidiyor.
• Spencer tam bir liberaldir.1789’un ‘Bırakınız yapsınlar bırakınız geçsinler’ formülünü benimser.Güvenlik dışında her türlü devlet müdahelesine karşıdır.
• Örneğin evsizleri kurtarırsanız doğal seçilime müdahele etmiş olursunuz.Spencer buna karşıdır.Bu nedenle herhangi bir sosyal güvencenin devlet tarafından sağlanmasını evrimsel düşünceye karşı gördüğü için kabul etmez.
• Spencer Faydacılardan da sosyal mühendisliği kabul etmediği için ayrılır.Sosyal mühendislik belirli amaçlar doğrultusunda toplumun tümünü ya da belirli bir bölümünü biçimlendirmek dönüştürmek yeniden oluşturmak)
• Sosyal mühendislik toplumun biçim değiştirmesidir.Örneğin;Tanzimat fermanı,Cumhuriyet,Aşkı Memnu romanı > Tanzimat Fermanını yansıtır.Örneğin Mürebbiye Fransızca öğreticek, Kurumlar , Mahkemeler değişiyor.
• Örneğin Suriyelilerin şuan Türkiye’de olması sosyal mühendislik projesidir.
• 1950’den önce Fransız ağırlıklı batıcı olduk.
• 1950’den sonra Anglo Sakson  ağırlıklı batıcı olduk.
• Sumner
• Kitabının adı Folkways
• Sumner hem tarih hem din bilimi okumuş Spencer’in görüşlerinden ve evrim teorisinden de etkilenmiştir.Ancak Spencer’in devleti milimalize etmesine ve jandarma devlete karşı çıkmıştır.
• Jandarma Devlet : Sadece güvenliği sağlar ekonomiye kesinlikle müdahele etmez.Liberaldir.
• Polis Devlet :Düzen devletidir.Hukuk devletinin zıttıdır.Yönetenlerin yasalara tabi olmadığı sadece yönetilenlerin (halka) hukukun uygulandığı devlettir.Daha keyfi daha baskıcıdır
• İyi bir tarihçi olduğu için halk içinde kendiliğinden oluşan normları incelemiştir ve bir norm oluşum süreci teosine varmıştır.Buradaki normlar hukuk normu olsa bile yasama yoluyla oluşanlar değil halk içinde kendiliğinden oluşan gelenek hukuk kurallarıdır.
• Sumner’a göre Sosyal Norm Oluşum Süreci
• Bir davranışın kural olabilmesi için tekrar etmesi lazım.Tekrar eden davranışlara da biz alışkanlık diyoruz.Bu tekrarların temelinde ihtiyaç gidermek vardır.
• İhtiyaç   > Alışkanlık    > Kural (Gelenek) >   Ahlak > Haklar > Yasa
• Evrensel       Yerel         Yerel

• İhtiyaçların giderilme şekli alışkanlıktır.Bunlar da geleneğe döner.
• Geleneklerin içinde önemli olan bölüme ‘Ahlak’ denir.
• Ahlak gelenekten daha zorlayıcı daha ciddi görünüyor toplumda.Ahlakın içinde de ayrı bir bölüm var bunlara da haklar diyoruz.Bu haklar Devlet tarafından pozitif hukuk tarafından tanınan haklar değil tamamen geleneğin kişilere tanıdığı haklardır.
• Bu hak grubu içinde bazıları kanun koyucunun dikkatini çeker.Kanun koyucu prosedürü uygular,bu haklar pozitif hukuka yani yasalara dönüşürler.Yani kısaca gelenek hukukuku pozitif hukuka dönüşür.
• Neden alt yapısı ciddi olsa bike haklar yaptırıma bağlanır?
• Çünkü gelenekler bölgeden bölgeye değişir
• Toplum homojen değil o yüzden yaptırıma bağlanır.Şuanki toplum heterojendir hangisinin geleneğini kural olarak alacağızki o yüzden yaptırım olmalı
• Sosyal arka planı olan normların devlet yaptırımı olmaksızın uygulanması düşünülebilir.Ancak günümüz toplumunda (Post-Endüstriyel) yoğun hareketlilik olduğundan ve özellikle büyük şehirlerde kültürel homojeniteden söz edilemeyeceği için sosyal arka plana sahip normların dahi devlet yaptırımına ihtiyacı vardır.
• Sosyal arka plana tam zıt bir yasa yapılırsa ihtiyacın giderilme şekli değiştirilmek isteniyordur.Örneğin Türkiye’de aile içi şiddet çok yaygın yasakoyucu bu durumu engellemek istiyor yasayı çıkarttı ama sosyal arka planı yok ne yapmalı?
• 1)Yasayı topluma çok iyi anlatması lazım
• 2)Ciddi bir yaptırım olması lazım
• 3)Hukukun yanında sosyal tedbirler olması lazım Örneğin inkılap kanunlarıdır medeni kanun ceza kanunu vb. batıdan alınan kanunların uygulanma şansının artması için Atatürk devrimleriyle (sosyal hayatın doğrudan değiştirilmesiyle) sosyal tedbir alınmıştır